فرش ایرانی همواره یکی از برجستهترین نمادهای فرهنگ و هنر ایرانزمین بوده و آوازه آن در سراسر جهان پیچیده است. بسیاری از موزههای معتبر دنیا، بخشی از فضای خود را به نمایش نفیسترین فرشهای دستباف ایرانی اختصاص دادهاند. در ادامه با چند مورد از مهمترین موزههای فرش در جهان و نمونههایی از مجموعههای آنها آشنا میشویم.
۱. موزه فرش تهران (Carpet Museum of Iran) – تهران، ایران
موزه فرش تهران در سال ۱۳۵۶ افتتاح شد و از مهمترین مراکز نگهداری و نمایش فرشهای تاریخی ایران بهشمار میرود. در این موزه بیش از ۱۵۰ قطعه قالی نفیس و گرانبها از مناطق مختلف ایران همچون تبریز، کاشان، کرمان، اصفهان و خراسان برای بازدید عموم به نمایش گذاشته شده است. ساختمان موزه نیز با الهام از دارقالی طراحی شده و از لحاظ معماری منحصربهفرد است.
۲. موزه ملی فرش آذربایجان (Azerbaijan National Carpet Museum) – باکو، جمهوری آذربایجان
این موزه در شهر باکو و کنار ساحل دریای خزر واقع است و به خاطر معماری خاص خود که شبیه فرش لوله شده طراحی شده، شهرت جهانی دارد. موزه ملی فرش آذربایجان مجموعه عظیمی از انواع فرشهای قفقازی، ایرانی، ترکی و … را در خود جای داده است. بخش قابل توجهی از این مجموعه به فرشهای ایرانی و تاثیر آنها بر هنر فرشبافی منطقه اختصاص دارد.
۳. موزه تاریخ و هنر وین (Kunsthistorisches Museum) – وین، اتریش
موزه تاریخ و هنر وین، یکی از بزرگترین و معروفترین موزههای اروپا است که مجموعهای بینظیر از آثار هنری ملل مختلف را در خود جای داده است. در بخش هنرهای اسلامی این موزه، فرشهای ایرانی متعلق به سدههای ۱۶ تا ۱۹ میلادی دیده میشود که از نظر تاریخی و هنری، ارزش بسیاری دارند.
۴. موزه ملی هنرهای کاربردی اتریش (Austrian Museum of Applied Arts – MAK) – وین، اتریش
این موزه با تمرکز ویژه بر هنرهای کاربردی و طراحی، یکی از اصلیترین مراکز نگهداری قالیهای شرقی در اروپاست. مجموعه قالیها و منسوجات ایرانی در این موزه، شامل فرشهایی باشکوه با قدمت چند صد ساله است که نمایانگر ذوق و خلاقیت هنرمندان ایرانی هستند.
۵. موزه نساجی کانادا (Textile Museum of Canada) – تورنتو، کانادا
در قلب تورنتو، موزه نساجی کانادا مجموعهای چشمگیر از منسوجات سنتی و هنری سراسر جهان را گردآوری کرده است. بخشی از آثار این موزه به فرشهای ایرانی، گلیمها و منسوجات عشایری ایران اختصاص دارد که هر یک بیانگر بخشی از فرهنگهای محلی و تنوع قومیتی ایران است.
۶. مجموعه دیوید (The David Collection) – کپنهاگ، دانمارک
مجموعه دیوید یکی از غنیترین کلکسیونهای هنر اسلامی را در اروپا دارد. این موزه آثار گوناگونی را از تمدنهای اسلامی به نمایش میگذارد که جایگاه فرش ایرانی در میان آنها بسیار ویژه است. قالیچههای ایرانی بخش مهمی از این مجموعه را تشکیل میدهند و برخی از نفیسترین فرشهای صفوی در این موزه نگهداری میشوند.
جمعبندی
حضور فرشهای ایرانی در معتبرترین موزههای جهان، گواهی روشن بر جایگاه برجسته هنر و فرهنگ ایرانی در عرصه جهانی است. این موزهها نه تنها محل نمایش زیبایی و صداقت هنر فرشبافی ایران هستند، بلکه بستری ارزشمند برای پژوهش و معرفی تاریخ و تمدن این سرزمین نیز فراهم میکنند.