انگلیسی
آلمان
طرح درختی در فرش یکی از قدیمی‌ترین و نمادین‌ترین نقوش ایرانی است که ریشهٔ آن را می‌توان در باورهای کهن، هنر باغ‌سازی ایرانی و حتی مفاهیم اسطوره‌ای «درخت زندگی» جستجو کرد.
وقتی در یک فرش طرح درختی می‌بینی، در واقع با ترکیبی از زیبایی‌شناسی، طبیعت‌دوستی و فلسفهٔ زندگی روبه‌رو هستی.
۱. پیشینه و الهام‌گیری
- باغ ایرانی: در طرح درختی، درختان معمولاً شبیه درختان باغ‌های ایرانی با نظم هندسی یا حالت طبیعی بافته می‌شوند.
- اسطوره‌ها: مفهوم «درخت زندگی» در فرهنگ‌های باستان (از جمله ایران) نشانهٔ جاودانگی، باروری و ارتباط میان زمین و آسمان بوده است.
- تأثیر مکتب مینیاتور: بسیاری از درخت‌ها در فرش یادآور تصویر‌سازی‌های ظریف مینیاتورهای ایرانی هستند.
۲. انواع رایج طرح درختی
- درختی شکارگاه: ترکیب درختان با صحنه‌های شکار، حیوانات و پرندگان.
- درختی خیالی: درختانی با شاخ و برگ نامتعارف، گل‌دار و رنگارنگ که بیشتر حالت تزئینی دارند.
- درختی سرو: سرو به‌عنوان نماد استقامت و جاودانگی، گاهی به تنهایی یا تکرارشده بافته می‌شود.
- درختی بوته‌ای: تنهٔ اصلی با شاخه‌های پر از گل و برگ، گاهی با گلدان در پایین.
- درختی باغی: چندین درخت در یک کادر، شبیه نقشهٔ هوایی یک باغ، با آبراه، گل‌ها و پرندگان.
۳. ویژگی‌های بصری
- جهت‌گیری عمودی: اکثر فرش‌های درختی یک محور عمودی مرکزی دارند که درخت بر اساس آن رشد می‌کند.
- جزئیات ریز برگ و گل: بافنده در مقیاس کوچک، برگ‌ها، شکوفه‌ها و حتی میوه‌ها را اجرا می‌کند.
- رنگ‌بندی: استفاده از رنگ‌های الهام‌گرفته از طبیعت – سبز، قهوه‌ای، لاکی، آبی فیروزه‌ای و گاهی طلایی.
۴. بار معنایی و کاربرد در دکور
- نشانه سرزندگی و فراوانی در خانه.
- القای آرامش طبیعت در فضای داخلی.
- استفادهٔ زیاد در فرش‌های قشقایی، کاشان، تبریز، اصفهان و نائین.